Pierwszą znaną formą oświaty w Rachcinie była tajna szkółka, w której odbywało się nauczanie języka polskiego pod rosyjskim zaborem w czasach "nocy apuchtinowskiej". Ze sporządzonej w 1938 r. kroniki szkoły w Rachcinie wiemy, że "wyrobili w sobie mieszkańcy Rachcina czujność i gdy władza rosyjska docierała do wioski hasło trafiało najpierw do tajnej szkółki (...). Dzieci rozbiegały się po krzakach i parowach, kryjąc w zanadrzach drewniane tabliczki do pisania. Nauczyciel zajmował się jakąś pracą". Tajne nauczanie prowadził w Rachcinie Franciszek Zdański, powstaniec styczniowy. W trakcie prowadzenia nauczania był już "staruszkiem". Nauczanie w podobnej formie trwało do 1914 r.

Rozpoczęcie I wojny światowej sprawiło, że czasowo przerwane zostało nauczanie - wznowienie nastąpiło po przejściu frontu rosyjsko - niemieckiego. 

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości pojawił się plan utworzenia w Rachcinie szkoły publicznej. Wiosną 1919 roku wydana została przez Inspektorat Szkolny w Lipnie decyzja o utworzeniu Szkoły Powszechnej w Rachcinie. Pomieszczenie o powierzchni 20m2 wynajęli dla Szkoły bracia Marian i Władysław Krazińscy. Pierwszym nauczycielem został Jan Byra, który uczył w Rachcinie do 1925 r. W jego miejsce wszedł Kazimierz Ziemniewicz, późniejszy współzałożyciel OSP Rachcin.

Szkoła zbudowana w 1926 r. przez Władysława Krazińskiego.

W 1926 roku oddany został do użytku nowy  obszerny budynek szkolny, zbudowany przez Władysława Krazińskiego w jego posesji. Szkoła objęła 42 m2 powierzchni. Wkrótce powstała tu biblioteka. Był także gromadzony sprzęt dla OSP.

Nauczyciel Kazimierz Ziemniewicz w nowej sali lekcyjnej Szkoły w Rachcinie. W tle mapa Polski w ówczesnych granicach.

"Kronika Szkolna" opracowana przez Kazimierza Ziemniewicza i jego następców jest najcenniejszym źródłem informacji o początkach Szkoły w Rachcinie. Ostatni zapis pochodzi z czerwca 1939 roku. Podczas II wojny światowej przechowywana była w skrzyni zakopanej w ziemi. Dziś przy każdej ważniejszej uroczystości eksponowana jest na honorowym miejscu.

Bibliografia:
"Kronika Szkolna" z 1938 roku
Kraszewska E., Rachcin - zabytkowa chałupa nr 9, Biuletyn Przewodnicki ZW PTTK, Nr 7: 1986, s. 8 - 12.

Zeznanie:
Lucyna Łojek

Opracował Karol Kostrzewski